ПОСТОЕЊЕТО НА ДВЕ ТРОШКИ РАЗУМ

Кон романот „Се гледаме наскоро. Е.“ од Драгана Евтимова и Владимир Лукаш

Епистоларните романи не се новитет ниту во светската, ниту во македонската литература. Почнувајќи од 15 век до де­нес, речиси секогаш и секаде се присутни, во сечија литера­тура. Ова епистоларно дело ја продолжува традицијата и во Македонија започната со романот „Исток-запад“ од Јадранка Владова и Небојша Кнежевиќ пред петнаесетина години. Но­витетот е во темите што ќе се појават во овој роман и начинот на којшто ќе се направи тоа.

Драгана Евтимова и Владимир Лукаш, преку своите пис­мописци и раскажувачки гласови – Еписторија и Еписторие, соодветно успеваат во епистоларниот роман, освен реалис­тичната постапка и секојдневјето, да вметнат и нота на надре­ализам, микрораскази од руски тип налик на оние на Хармс, извадоци од весници и списанија, книжевни критики, па сè до делови што личат како репортажи од National Geographic. Сето ова придонесува овој роман да се чита и како дневник и како размена на електронска пошта и како лексикон на зна­чења и долги прошетки по сферите на реалното, надреално­то, магичниот реализам, чудесното и фантастичното. Роман што се испишува од психолошките игри и симулации на живот на Еписторие и Еписторија, двата влога на еден ист совршен јин-јанг карактер.

Но не секогаш нивните дискурси се поклопуваат. Има моменти каде што Еписторија е поконзистентна во своите на­рации, а Еписторие е пократок и полапидарен. Еписторија сè уште се држи на планетата Земја од аспект на своите стории и разгледби, додека пак Еписторие кокетира со фантастиката и гротеската. Еписторија на моменти има директни извадоци од статути, правилници, списанија, статистики и така натаму, а Еписторие ги црпи значењата од своите соништа.

А во вториот дел „штафетата“ на фантастиката и гроте­ската се предава на Еписторија. Сега Еписторија ги прегрнува фантастиката, гротеската и магичниот реализам, а Еписторие започнува патување во една рамка и своите приказни ги држи зауздани во една главна приказна, а тоа е неговото патување низ Русија со воз. Еписторие повторно е инфициран од руска­та поетика, но сега наместо Хармс како „ментор“ се појавува Ерофеев. Во овој дел приказните на Еписторие се поконзис­тентни, а Еписторија е таа што се движи „збркано“ низ приказ­ните. Најфреквентната постапка што ја употребува е колажот и краткиот спој. Движејќи се по линијата на фикцијата и фак­тографијата, рецептот на Еписторија е сериозно навлегување во еден постмодерноистички свет, каде што „everything goes“ не е банално искористено како изговор и извинување, туку напротив: во обидот да ја пренесе приказната по шините на фантастиката, таа го носи и баластот на секојдневната поли­тика, економија, екологија и парапсихологија. Испробан ре­цепт со оригинално и внимателно дозирани состојки.

Интересно е што во вториот дел Еписторие ја најавува долгоочекуваната средба со еден необичен Шаман и со не­говиот пријател Умберто Еколини ја завршуваат нивната ини­цијација низ Русија, па така развојот на текстот од реализам преминува во мистицизам. Во овој дел Еписторие совршено ја обојува атмосферата, која од чиста преминува во опскурна.

Убавината во романот „Се гледаме наскоро. Е.“ е во тоа што може да се препрочитува неколкупати и одново да се от­криваат симболите и алузиите во приказните. А овој роман е дефинитивно „хипервитамизиран“ со тоа. Се добива чувство дека пред себе имате исто дрво, кое во различни сезони раѓа различни цветови и плодови.

Тагови од објавата
Напишано од
More from Душко Крстевски
За еден посебен тип на зборовно фрескосликање
кон збирката раскази „Фрески и гротески“ од Венко Андоновски
Повеќе
0 replies on “ПОСТОЕЊЕТО НА ДВЕ ТРОШКИ РАЗУМ”